نقد و بررسی تخصصی هدفون Beyerdynamic DT 880 PRO

مقدمه

کمپانی بایردینامیک (یا بیرداینامیک)، یکی از مطرح‌ترین تولیدکنندگان تجهیزات صوتی استودیو و اجرای زنده و فضای باز است. این کمپانی همواره در مسیر تکنولوژی پیشتاز بوده و بسیاری از محصولات آن، مرزهای پیشرفت را در زمان تولید خود گشوده‌اند. یکی از معروفترین هدفون‌های این کمپانی DT 880 Pro نام دارد که در این نوشتار نقد مختصری بر آن کرده‌ام.

من به عنوان یک موسیقیدان، همواره دغدغه‌ی شنیدن صدایی درست را از موسیقی ضبط شده داشته‌ام. از حدود سه دهه‌ی گذشته که شنیدن موسیقی به عنوان یک لذت بی‌مانند بر من مکشوف شد، و این زمانی است که هنوز تکنولوژی دیجیتال در ایران فراگیر نشده بود و موسیقی تنها بر روی نوارهای کاست در دسترس ما بود، تا زمانی که موفق به تست هدفون DT 880 Pro شدم، همواره در جستجوی بهترین صدا بودم و شاید این جستجوی من باز هم ادامه پیدا کند. اما در طی این سالها هرگز به ایستگاهی چون این نرسیده بودم تا توقف کنم و تجربه‌ام را از آن به تحریر درآورم. آنچه در ادامه می‌نویسم، حاصل سه ماه تجربه‌ی هر روزه‌ی من با این هدفون است.

جعبه‌ی بیرداینامیک DT 880 Pro

بررسی موارد ظاهری

جعبه‌ی آن مقوایی است و از بخش شفافی که روی آن تعبیه شده نمایی از کاسه‌ی نقره‌ای رنگ هدفون پیداست. روی جعبه اطلاعات مختصر فنی درج شده است. وقتی جعبه را باز می‌کنید و هدفون را به بیرون می‌کشید، وزن سیصد گرمی آن حسی از سنگینی و اطمینان ایجاد می‌کند. جک استاندارد این هدفون از نوع ۳٫۵ میلی‌متری است و یک جک تبدیل ۶٫۳۵ میلی‌متری هم به آن پیچ شده است. پیچی بودن این اتصال باعث استحکام آن می‌شود. هر دو این جک‌ها روکش طلا دارند تا بهترین رسانایی و کمترین نویز را داشته باشند. درون جعبه یک کیف برزنتی سیاه رنگ با آرم beyerdynamic گذاشته شده که برای نگه‌داری و حمل و نقل قابل استفاده است. یک برگه‌ی اطلاعات محصول و یک دفترچه‌ی گارانتی، دیگر اقلام موجود در جعبه هستند.

بیرداینامیک DT 880 Pro

نمی‌خواهم درباره‌ی زیبایی ظاهری آن چیزی بنویسم، چون برای من مقوله‌ی زیبایی همواره امری نسبی بوده است. اما این را هم نمی‌توانم ناگفته رها کنم که طراحی آن منحصر به فرد است و دیری نمی‌گذرد که کاربر این هدفون، شخصیت آن را با شکل ظاهری‌اش به خاطر می‌سپرد. رنگ نقره‌ای و فلزی کاسه‌ی آن و رنگ خاکستری حلقه‌ی دور گوش با نواری سیاه رنگ که طوق فوقانی به آن متصل شده، از هم جدا شده‌اند. این ترکیب رنگی خنثی، یادآور عملکرد دقیق و بی‌رنگ و لعاب آن است. اصطلاحی در بین صدابرداران تداول دارد به اسم رنگ‌شدگی. منظور از رنگ‌شدگی صدا، ایجاد تغییراتی در کیفیت صدای خروجی توسط دستگاه‌های خروجی مثل بلندگو یا هدفون یا تغییرات کیفی صدا در هنگام ضبط توسط میکروفون و یا هر دو این موارد توسط پردازشگرهای صوتی مثل کارت صداست. منظور من از عملکرد بی‌رنگ، اشاره به همین موضوع دارد که در بخش بعد با تفصیل بیشتری آن را شرح خواهم داد. اما بگذارید موارد ظاهری را به مقوله‌ی طراحی گسترش دهم تا بتوانم از همین جا وارد نقد دقیق‌تری بشوم. از همان نخستین تجربه می‌توان به طراحی عالی آن پی برد. وقتی هدفون را روی سر خود قرار می‌دهید، بافت نرم و مخملی گوشی‌ها را دور گوش خود حس می‌کنید. تیغه‌ی فولادی فوقانی باعث می‌شود تا کاسه‌های گوشی با فشار روی گوش قرار گیرند. این امر باعث می‌شود که در حین استفاده از هدفون نگران حرکت کردن یا لغزش آن نباشید. کابل آن از نوع فنری است، بنابراین دست و پا گیر نیست و نیازی به جمع شدن ندارد. این کابل سه متر طول دارد، اما به دلیل فنری بودن، طول آن در حالت عادی حدود یک متر است.
همه‌ی اجزای آن، از ایرپدهای مخملی تا روکش طوق فوقانی قابل تعویض هستند. کیفیت اتصالات آن قابل قبول است و در مجموع احساس کیفیت بالا را به کاربر خود منتقل می‌کند. اما شاید یک نکته‌ی مهم، به ویژه در دنیای امروز که بسیاری از محصولات بازار ساخت چین هستند، این باشد که این هدفون مثل همه‌ی محصولات بایردینامیک در کارگاه این شرکت در هایلبرون آلمان و به صورت دست‌ساز تولید می‌شود.

بیرداینامیک DT 880 Pro

بررسی موارد مربوط به صدا

پیش از این که این هدفون را از نظر صوتی نقد کنم، باید به این نکته اشاره کنم که عمده‌ی تست من با استفاده از آمپلی‌فایر Beyerdynamic A20 انجام شده و بدون یک آمپلی‌فایر مناسب به نهایت کیفیت این هدفون نمی‌توان پی برد. دلیل این امر را در پایان این بخش توضیح خواهم داد.
توجه به مشخصات فنی، در انتخاب هدفون بسیار مهم است. هر چند که مطالعه‌ی نقدها و نظرهای کاربران آماتور و حرفه‌ای دید نسبتاً وسیعی از یک کالا به ما می‌دهد، اما در مورد یک کالای فنی اطلاعات عمومی و سلیقه‌ای هیچگاه نمی‌تواند جای اطلاعات فنی را بگیرد. اما درک مشخصات فنی و استخراج اطلاعات مفید از آنها نیازمند شناختی نسبی از علم فیزیک و صداست.

یکی از مشخصات عمومی هدفون‌ها، وضعیت ساختاری پشت کاسه‌ی هدفون است. هدفون‌ها عموماً به سه دسته‌ی باز، نیمه باز و بسته تقسیم می‌شوند. هدفون‌های پشت باز بیشترین نشت صدا و هدفون‌های پشت بسته کمترین نشت صدا را دارند. این نشت دو طرفه است، یعنی هم شامل نشت صدای محیط به داخل کاسه‌ی هدفون و هم شامل نشت صدای پخش شده از هدفون به محیط می‌شود. هر یک از این ساختارها برای کاربردی مناسب است. مثلاً هدفون‌های بسته برای مانیتور کردن ضبط صدا در استودیو مناسبند، چون به هنگام ضبط مایل نیستیم میکروفون‌ها صدای پخش شده از هدفون را ضبط کنند. هدفون‌های باز طبیعی‌ترین صدا را به ما عرضه می‌کنند، از این رو شاید برای مراحل پایانی ویرایش صدا مناسب‌تر باشند. هدفون‌های نیمه باز کیفیتی بین این دو را عرضه می‌کنند. اما یکی از مهمترین کاربردهای هدفون‌های پشت باز، گوش دادن و لذت بردن از موسیقی است. از آنجا که این هدفون‌ها طبیعی‌ترین صدا و بهترین دینامیک را ارائه می‌کنند، می‌توانند تجربه‌ی لذت‌بخشی از شنیدن موسیقی فراهم کنند.
DT 880 Pro یک هدفون نیمه باز است، اما من بر اساس تجربه‌ی شنیداری خود آن را شبیه‌تر به یک هدفون پشت باز می‌یابم. از آن رو که نشتی صدا در آن به گونه‌ای است که برای ضبط در استودیو ابداً گزینه‌ی مناسبی نیست و از طرف دیگر کیفیت بسیار بالا و دقت و شفافیت زیاد، آن را مناسب مراحل پایانی ویرایش صدا مثل میکس و مسترینگ می‌کند.

بیرداینامیک DT 880 Pro

اما فراموش نکنیم که یکی از کاربردهای رایج هدفون‌ها گوش دادن به موسیقی است. DT 880 Pro یکی از بهترین گزینه‌ها برای این منظور است. صدای خروجی این هدفون بسیار متوازن، شفاف و دقیق است، به طوری که هیچ جزئی از موسیقی نشنیده باقی نمی‌ماند. از این نظر این هدفون یکی از بهترین گزینه‌ها برای گوش دادن به موسیقی کلاسیک است. شاید لازم باشد توضیح دهم که در ضبط هیچ نوعی از موسیقی، حساسیت به جزئیات کیفی صدا به اندازه‌ی موسیقی کلاسیک نیست و در عین حال در ضبط و ارائه‌ی صدای ضبط شده‌ی هیچ نوعی از موسیقی رسیدن به این کیفیت به دشواری موسیقی کلاسیک نیست. یک ارکستر کامل را متشکل از حدود صد و بیست نوازنده تصور کنید که در فضایی وسیع در سالن ضبط نشسته اند. میکروفون‌ها با مهارت و معماری خاصی در فضای بالای ارکستر کار گذاشته شده‌اند. پس از یک صدای بسیار قدرتمند توسط کل هیئت ارکستر، ناگهان سکوتی کوتاه و به دنبال آن صدای بسیار آهسته‌ی طبل و پیتزیکاتوی باس می‌آید. واضح شنیدن طنین محو شدن هیاهوی نخست در سکوت و به دنبال آن صدای نبضی ظریف آرزوی هر دوستدار موسیقی است. بنابراین اشراف به جزئیات یک اثر موسیقی کلاسیک می‌تواند کمک بزرگی در تست یک هدفون مناسب برای گوش دادن به موسیقی بکند. من برای این منظور اثری را انتخاب کردم که محدوده‌ی دینامیکی وسیع و رنگ‌های گوناگونی را شامل شود. انتخاب من سوییت سمفونیک شهرزاد (Scheherazade) اثر ریمسکی کورساکوف (Rimsky-Korsakov) با اجرای والری گرگیف (Valery Gergiev) از کمپانی فیلیپس بود. وقتی موومان چهارم را با این هدفون گوش کردم، برای اولین بار صدای محو شدن ضربه‌ی مهیب ارکستر را با همه‌ی جزئیات در یک هدفون شنیدم. هیچگاه چنین بازنمایی دقیق یک فضای آکوستیک را از یک هدفون نشنیده بودم.
یکی از ویژگی‌های این هدفون محدوده‌ی پاسخ فرکانسی نرمال آن است که بین ۵ تا ۳۵۰۰۰ هرتز تعریف شده است. این محدوده‌ی وسیع باعث می‌شود که هارمونیک‌های مربوط به هر فرکانس تا بالاترین حدود پوشش داده شوند و این باعث می‌شود تا صدای سازها بسیار طبیعی و با کیفیت به گوش برسند. این را من زمانی حس کردم که صدای ویولن سولو بلند شد. می‌شد لرزش سیم و حرکت آرشه را حس کرد. تجربه‌ی هیجان‌انگیزی بود.

یکی از ویژگی‌های هدفون‌های باز و نیمه باز پوشش دینامیکی بسیار خوب آنهاست و این باعث می‌شود که این نوع هدفون‌ها پهنه‌ی صوتی (Soundstage) بسیار خوبی را به شنونده عرضه کنند. در هدفون‌های پشت بسته، صدای خروجی هدفون در کاسه‌ی هدفون هم می‌پیچد و گوش ما لرزش حاصل از نوسان کاسه‌ی هدفون را هم دریافت می‌کند. همین امر علاوه بر ایجاد یک پهنه‌ی صوتی محدود، باعث خستگی گوش در درازمدت هم می‌شود. فراموش نکنیم که شنیدار در گوش ما در نهایت پدیده‌ای آکوستیکی است و حتی اگر منبع صدای ما یک بلندگوی هدفون هم باشد آنچه ما می‌شنویم برآیند آکوستیکی صدای خروجی این بلندگو با محیط داخل کاسه است. از این رو هدفون DT 880 Pro با ساختار نیمه باز خود و با بهره‌مندی از یک پهنه‌ی صوتی عالی، صدای یک ارکستر را به زیبایی در زاویه‌ای بسیار باز به شنونده عرضه می‌کند، به طوری که شنونده می‌تواند به وضوح جای هر یک از دسته های سازها را تشخیص دهد.

یکی دیگر از قطعاتی که برای تست اولیه‌ی این هدفون برگزیدم، موومان Blanziflor et Helena از کارمینا بورانا (Carmina Burana) اثر کارل ارف (Carl Orff) بود با اجرای اویگن یوخوم (Eugen Jochum) از کمپانی دویچه گراموفون (Deutsche Grammophon)(نسخه‌ی ریمستر شده که گستره‌ی صوتی و دینامیکی بسیار خوبی را عرضه می‌کند). من از آن رو این بخش را برگزیدم که در آن حجم صدای ارکستر و کر به حد نهایت می‌رسد و در حالی که طنین صداهای کوبشی در فضا پخش شده، سازهای زهی عبارت‌های پردامنه‌ای را اجرا می‌کنند. به عنوان یک شنونده‌ی شیفته‌ی جزئیات، همیشه دلم می‌خواست این عبارت‌های زهی را در زیر همهمه‌ی کر کننده‌ی کوبه‌ای‌ها به وضوح بشنوم و با DT 880 Pro این امر میسر شد. هیچگاه این وسعت صوتی و دینامیکی همزمان را با این وضوح و دقت نشنیده بودم.
یکی از مهمترین فاکتورها در انتخاب یک هدفون خوب، دیاگرام پاسخ فرکانسی آن است. این دیاگرام نشان می‌دهد که هدفون به ازای فرکانس‌های مختلف گستره‌ی تعریف شده‌ی خود، چه پاسخ دینامیکی می‌دهد. بسیاری از تولیدکنندگان، این نمودار را به خریدار ارائه نمی‌کنند، اما می‌توان این نمودارها را در نشریات تخصصی چاپی یا دیجیتال پیدا کرد. ما می‌گوییم خروجی ایده‌آل برای یک هدفون های-اند شامل پاسخی کم و بیش یکسان به همه‌ی گستره‌ی صوتی است. در این مورد از اصطلاح Flat استفاده می‌شود، به این معنا که دیاگرام پاسخ فرکانسی به شکل صاف است. اما باید بدانیم که تصور یک خط راست به عنوان‌ پاسخ فرکانسی اشتباه است و اگر هم چنین هدفونی ساخته شود، صدای دلخواهی نخواهد داشت. بهترین حالت، حالتی است که در آن، پاسخ فرکانسی در محدوده‌ی زیر ۱۰۰۰هرتز، اندکی مثبت (با نقطه‌ی عطفی در حدود ۵ دسی‌بل) و در محدوده‌ی بالاتر از ۱۰۰۰ تا ۵۰۰۰ هرتز اندکی منفی و نزدیک به صفر باشد. البته این توضیحی کلی است و مطالعه‌ی دیاگرام‌های مختلف و تحلیل آنها می‌تواند حالت‌های بهینه را به شما معرفی کند. از این حیث، هدفون DT 880 Pro یکی از بهترین و اصطلاحاً فلت‌ترین نمودارهای خروجی را دارد و این مؤید صدای طبیعی آن در گستره‌های مختلف صوتی است.

بیرداینامیک DT 880 Pro

بسیاری از هدفون‌ها برای ارائه‌ی بهترین کیفیت خود نیاز به یک آمپلی‌فایر دارند. این امر به ویژه در مورد هدفون‌های با امپدانس بالا صدق می‌کند. خروجی دستگاه‌های پخش صوت معمولاً برای هدفون‌های ۱۶ اهمی تا ۳۲ اهمی مناسب است. این امر در مورد کارتهای صدا هم کم و بیش همین گونه است. امپدانس‌های بالاتر نیاز به توان خروجی بیشتری دارند. اما نکته‌ی بسیار مهم که معمولاً به آن بی توجهی می‌شود، مؤلفه‌ای به نام SPL یا سطح فشار صدا است که به آن حساسیت هم می‌گویند. هر چه این مقدار پایینتر باشد، صدا در آوردن از هدفون (یا درایو کردن هدفون) برای خروجی پخش دشوارتر خواهد بود. هدفون DT 880 Pro یک هدفون ۲۵۰ اهمی است که امپدانس تقریباً بالایی است، اما نسبت به هدفون‌های ۶۰۰ اهمی امپدانس آن چندان هم بالا نیست.
ولی حساسیت نسبتاً پایین آن (معادل ۹۶ دسیبل) باعث می‌شود که این هدفون با بسیاری از دستگاه های پخش و کارتهای صدای معمولی به بالاترین کیفیت خود نرسد و به زبان ساده صدای آن ضعیف باشد. این امر شاید با یک کارت صدای خوب برای کار استودیو مشکلی جدی نباشد، اما برای گوش کردن به موسیقی مشکلی جدی است، چون شنونده صدای موسیقی را ضعیف می‌شنود و از طرف دیگر به دلیل نیمه باز بودن هدفون و ضعیف بودن صدای موسیقی، صداهای اطراف را به وضوح در حین گوش دادن به موسیقی خواهد شنید. من نمی‌خواهم در این نقد عمومی فرمول‌های پیچیده را مطرح کنم، اما به طور کلی باید بگویم که هدفونی با این مشخصات برای رسیدن به صدای ۱۲۰ دسیبل که حد بالای دینامیکی در فرمت SACD است، نیاز به حدود ۲۵۱ میلی‌وات خروجی دارد که مقداری بسیار بیشتر از حدی است که دستگاه‌های معمول تولید می‌کنند. بنابراین برای گوش کردن به موسیقی نیاز به یک آمپلی‌فایر مناسب احساس می‌شود. پیشنهاد کمپانی بایردینامیک برای این هدفون، مدل A20 است و من نیز از همین آمپلی‌فایر استفاده می کنم.

بیرداینامیک DT 880 Pro

نتیجه گیری

هدفون DT 880 Pro یک هدفون نیمه باز ۲۵۰ اهمی با صدایی شفاف و دقیق و با یک پهنه‌ی صوتی عالی است. بسیاری از افراد این هدفون را مناسب استودیو معرفی می‌کنند و برای لذت بردن از موسیقی سری Edition را به جای Pro پیشنهاد می‌کنند. استدلال این افراد این است که کیفیت صدای DT 880 Pro بیش از حد خشک است و از این رو مناسب لذت بردن از موسیقی نیست. من کیفیت محصولات دیگر را انکار نمی‌کنم، اما معنای سخن این افراد آن است که آنها صدایی کم و بیش رنگ شده را برای موسیقی می‌پسندند. اما تجربه‌ی من چیز دیگری می‌گوید. من حجم صدای سهمگین سازهای کوبه ای را در کارمینا بورانا، و ارکستر رنگارنگ استراوینسکی و ریمسکی کورساکوف را در پرنده‌ی آتشین (ٰThe Firebird) و شهرزاد با این هدفون شنیده‌ام. از خیزش صدای ارکستر به همراه ساز اوند مارتنو در موسیقی مسیان (Messiaen) به وجد آمده‌ام. از اعوجاج صدای اجرا کنندگان در قطعه‌ی Refrain اثر اشتوکهاوزن (Stockhausen) که کلمات بی‌معنا را با طنین ممتد سازهای زنگ‌دار کوبه‌ای می‌آمیزند، لذت برده‌ام. زنگ صدای پیانوی بوزندورفر (Bösendorfer) با این هدفون برایم بسیار شیرین بوده است. پس بگذارید من جمله‌ی منتقدان را این گونه اصلاح کنم: صدای DT 880 Pro نه خشک، بلکه بسیار دقیق است.
بنابراین اگر به دنبال صدایی دقیق و شفاف با پاسخی مناسب به همه‌ی گستره‌های صوتی هستید، DT 880 Pro در کنار یک آمپلی‌فایر خوب، می‌تواند گزینه‌ای عالی باشد.